بررسی تطبیقی احکام زندان و زندانی در حقوق و مذاهب اسلامی

بررسی تطبیقی احکام زندان و زندانی در حقوق و مذاهب اسلامی

 

بررسی تطبیقی احکام زندان و زندانی در حقوق و مذاهب اسلامی…

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول – كليات و تعاريف

مقدمه……………………………………………………………………………………. 2

1-1 بیان مسئله…………………………………………………………………………. 4

1-2 هدف های تحقیق…………………………………………………………………… 4

1-3اهمیت موضوع تحقیق و انگیزش انتخاب آن……………………………………… 4

1-4 سوالات و فرضیه های تحقیق…………………………………………………….. 5

1-4-1 سوالات تحقیق………………………………………………………………….. 5

1-4-2 فرضیه های تحقیق……………………………………………………………… 5

1-5 روش تحقیق……………………………………………………………………….. 6

1-6 قلمرو تحقیق……………………………………………………………………….. 7

1-7 محدودیت ها و مشکلات تحقیق…………………………………………………… 7

1-8 تعریف مفاهیم………………………………………………………………………. 7

1-8-1 عناوین مرتبط به واژه زندان…………………………………………………… 12

 

*فصل دوم – تاريخچه، طبقه بندي، انواع و مشروعيت زندان

2-1 تاريخچه زندان در اسلام و ایران……………………………………………. ……………………………………………….. 16

2-1-1 تاريخچه زندان در اسلام………………………………………………………… 16 2-1-2 تاریخچه زندان در ایران…………………………………………………………………………………………… 21

2-2 طبقه بندی زندانیان بر حسب عناوین مختلف……………………………………… 23

2-2-1 جایگاه بحث طبقه بندی زندانیان در اسلام………………………………………. 23

2-2-2 جایگاه بحث طبقه بندی در حقوق ایران…………………………………………. 24

2-2-2-1 عناوین طبقه بندی در حقوق ایران…………………………………………… 25

2-2-2-2 مصوب سازمان ملل در مورد طبقه بندی زندانیان…………………………… 30

2-2-2-3 نظر فقها و دانشمندان اسلامی در خصوص بحث طبقه بندی………………… 31

2-3 انواع و مدت حبس…………………………………………………………………. 22

2-3-1 انواع حبس در حکومت امام علی (ع)………………………………………….. 23

2-3-2 انواع حبس از نظر فقهای اسلامی………………………………………………. 33

2-3-3 انواع حبس از لحاظ مدت آن……………………………………………………. 34

2-3-4 مدت حبس از نظر مذاهب چهارگانه……………………………………………. 34

2-3-5 انواع حبس از نظر کیفیت محافظت و مراقبت از محبوسین…………………… 35

2-3-6 انواع حبس از نظر اهداف آن…………………………………………………… 35

2-3-7 تقسیم بندی زندان از نظر انگیزه های حبس……………………………………. 38

2-3-8 انواع زندان ها در آیین نامه ها و مقررات زندان های ایران…………………… 39

2-3-9 انواع زندان ها در قرن حاضر………………………………………………….. 39

2-4 مشروعیت حبس در اسلام، حقوق در منابع فقه …………………………………… 40

2-4-1 مبانی فقهی حبس………………………………………………………………… 40

2-4-2 مشروعیت زندان از دیدگاه احادیث و روایت…………………………………… 42

2-4-3 مشروعیت حبس در اسلام و قوانین موضوعه………………………………….. 42

2-4-4 مشروعیت زندان در قرآن کریم…………………………………………………. 44

2-4-4-1 آیه اول………………………………………………………………………… 44

2-4-4-2 آیه دوم………………………………………………………………………… 47

2-4-4-3 آیه سوم……………………………………………………………………….. 55

2-4-4-4 آیه چهارم……………………………………………………………………… 58

2-4-5 مشروعیت زندان از دیدگاه سنت………………………………………………… 60

2-4-7 مشروعیت زندان از نظر اجماع………………………………………………… 63

2-4-6 مشروعیت زندان از نظر عقل………………………………………………….. 64

2-5 امام علی (ع) موسس زندان های اصلاحی………………………………………… 66

2-5-1 مراحل اصلاح و تربیت مجرمین از دیدگاه امام علی (ع)……………………… 66

2-5-2 زندان در حکومت امام علی (ع)………………………………………………… 67

 

فصل سوم : جایگاه زندان و زندانی

3-1 جایگاه زندان در اسلام…………………………………………………………….. 73

3-1-1 راه هایی که برای تقلیل زندانی در اسلام پیش بینی شده است………………… 74

3-2 فلسفه وجود زندان………………………………………………………………… 75

3-3 اهداف مجازات زندان در اسلام……………………………………………………. 77

3-3-1 هدف شریعت از اجرای قوانین بشری………………………………………….. 79

3-3-2 اصول حاکم بر مجازات های اسلامی…………………………………………… 79

3-3-3 دیدگاه اسلام و کیفر حبس……………………………………………………… 80

3-3-4 جایگاه زندان در جایگاه های اسلامی………………………………………….. 81

3-3-4-1 زمان اجرای مجازات ها……………………………………………………… 82

3-3-4-2 نمونه هایی از زندان های اسلامی………………………………………….. 83

3-4 جایگاه های زندان در حقوق………………………………………………………. 84

3-4-1 اهداف مجازات زندان در حقوق ایران………………………………………….. 86

3-4-2 اهداف کلی مجازات……………………………………………………………… 87

3-2 تاثیر محیط زندان بر زندانی……………………………………………………….. 88

3-2-1 عوامل ایجاد تکرار جرم در زندان یا همان اثر منفی زندان……………………. 89

3-2-2 آسیب پذیری حبس……………………………………………………………… 91

3-2-3 ضرر و زیان های زندان………………………………………………………… 91

3-3 روش های مختلف اصلاح و تربیت مجرمان………………………………………. 95

3-3-1 جایگاه حبس در اسلام………………………………………………………….. 97

3-3-2 اهداف اصلاح و تربیت در اسلام……………………………………………….. 98

3-3-3 روش های اصلاح و تربیت زندانیان……………………………………………. 100

3-4 کارکردها و پیامدهای زندان……………………………………………………….. 104

3-4-1 کارکردهای زندان……………………………………………………………….. 104

3-4-2 پیامدهای زندان…………………………………………………………………. 105

3-4-3 محاسن و معایب حبس………………………………………………………….. 107

3-5 دیدگاه موافقان و مخالفان کبفر حبس……………………………………………… 108

3-5-1 دیدگاه موافقان کیفر حبس……………………………………………………… 108

3-5-2 دیدگاه مخالفان کیفر حبس………………………………………………………. 109

3-6 جایگزین های حبس……………………………………………………………….. 111

3-6-1 مجازات زندان و جایگزین آن…………………………………………………… 112

 

فصل چهارم : احکام موارد زندان

4-1 احکام زندان در اسلام و حقوق……………………………………………………. 117

4-1-1 حکم زندان در اسلام……………………………………………………………. 117

4-1-1-1 تعزیر از دیدگاه لغویان و فقیهان(مذاهب اسلامی)………………………….. 118

4-1-1-2 فرق میان حد و تعزیر……………………………………………………….. 119

4-1-2 تشویق و تنبیه زندانیان………………………………………………………… 121

4-1-3 صلاحیت مراجع صدور حکم…………………………………………………… 123

4-1-4 حکم زندان و اجرای حد در حرم……………………………………………….. 125

4-1-5 نمونه هایی از احکام زندانیان………………………………………………….. 126

4-2 حبس مدیون و متهم از دیدگاه فقه ، مذاهب اسلامی و قوانین موضوعه……….. 128

4-2-1 حبس مدیون از دیدگاه فقه……………………………………………………… 128

4-2-2 حبس مدیون در مذاهب اسلامی………………………………………………… 129

4-2-3 حبس مدیون از دیدگاه قوانین موضوعه………………………………………. 134

4-2-4 حبس متهم………………………………………………………………………. 135

4-2-4-1 متهم به دزدی……………………………………………………………….. 136

4-2-4-2 حبس متهم به دزدی تا حضور شهود………………………………………. 137

4-2-4-3 حبس متهم تا تعدیل شهود………………………………………………….. 137

4-2-4-4 حبس متهم مدعی مال……………………………………………………….. 138

4-3 موارد و موجبات زندان بر اسلام………………………………………………….. 138

4-3-1 زندان در جرایم ضد امنیتی…………………………………………………….. 138

4-3-1-1 حبس باغی…………………………………………………………………… 138

4-2-1-2 حبس راهزنان……………………………………………………………….. 139

4-3-1-3 حبس اسیر…………………………………………………………………… 139

4-3-2 زندان در جرایم ضد نفس………………………………………………………. 140

4-3-2-1 متهم به قتل………………………………………………………………….. 140

4-3-1-2 کسی که فردی را نگه دارد تا او را به قتل برساند…………………………. 141

4-3-2-3 آمر به قتل……………………………………………………………………. 142

4-3-2-4 حبس قاتل به فرمان مولا……………………………………………………. 142

4-3-2-5 فرد یا فردی که قاتل را از دست اولیاء مقتول فرار دهد……………………. 143

4-3-2-6 حبس کسی که برده اش را بل عذاب و شکنجه بکشد……………………… 143

4-3-2-7 حبس قاتل تا تکمیل شرایط………………………………………………….. 144

4-3-2-8 حبس قاتل فراری…………………………………………………………….. 144

4-3-2-9 حبس قاتل پس از عفو و اولیاء مقتول……………………………………… 145

4-3-2-10 حبس کسی که می خواهد فرزندش را بکشد……………………………… 145

4-3-3 زندان در جرایم مربوط به دین…………………………………………………. 146

4-3-3-1 حبس برای ممانعت از ارتکاب محارم الهی…………………………………. 146

4-3-3-2 حبس زناکار با خواهر خویش……………………………………………….. 147

4-3-3-3 حبس زن مرتد……………………………………………………………….. 149

4-3-3-4 حبس ایلا کننده………………………………………………………………. 149

4-3-3-5 حبس مظاهر…………………………………………………………………. 150

4-3-3-6 حبس برای اقدام حد…………………………………………………………. 150

4-3-4 زندان در جرایم مربوط به مال…………………………………………………. 152

4-3-4-1 حبس خودداری کننده از ادعای دین………………………………………… 152

4-3-4-2 حبس غاضب بر خورندهد مال یتیم و خیانت کننده امانت…………………… 155

4-3-4-3 حبس عامل خیانت کار……………………………………………………….. 156

4-3-4-4 حبس ناقب……………………………………………………………………. 157

4-3-4-5 حبس سارق برای بار سوم………………………………………………….. 157

4-3-4-6 مفلس ……………………………………………………………………….. 158

4-3-4-7 حبس ممتنع از ادعای دین…………………………………………………… 158

4-3-4-8 حبس راهن…………………………………………………………………… 160

4-3-4-9 حبس تارک نفقه……………………………………………………………… 160

4-3-4-10 حبس مدعی علیه منکر وجود محکوم به ………………………………… 161

4-3-4-11 حبس نباش…………………………………………………………………. 161

4-3-4-12 حبس طرار ، مختلس………………………………………………………. 161

4-3-4-13 حبس کفیل…………………………………………………………………. 162

4-3-4-14 حبس ملتوی در محکمه…………………………………………………… 162

4-3-4-15 حبس مدعی علیه که نکول پیشه کند……………………………………… 162

4-3-4-16 حبس مدعی الیه تا حضور شهود…………………………………………. 162

4-3-5 زندان در شهادت……………………………………………………………….. 163

4-3-5-1 حبس شهود………………………………………………………………….. 163

4-3-5-2 حبس شاهد دروغگو………………………………………………………… 163

4-3-6 حبس تراشنده و از بین برنده موی زنها………………………………………. 163

4-3-7 حبس زننده برده خویش……………………………………………………….. 165

4-3-8 حبس مردم آزار………………………………………………………………… 165

4-3-9 حبس برای ترک واجبات و ارتکاب محرمات…………………………………… 165

4-3-10 حبس ساحر ، کاهن و عارف…………………………………………………. 166

4-3-11 زندان عالم فاسق ، طبیب ، جاهل و مکری مفلس…………………………… 168

4-3-12 حبس برای توبه از گناه………………………………………………………. 169

4-3-13 حبس قائلان به خدایی علی( علیه السلام)……………………………………. 170

4-3-14 حبس برای شراب و مست کننده……………………………………………… 171

4-3-15 حبس مشروبخوار در ماه مبارک رمضان……………………………………. 171

4-3-16 حبس آزار دهنده زن خویش…………………………………………………. 172

4-3-17 حبس بنده فراری……………………………………………………………… 172

 

فصل پنجم : حقوق زنان و زندانی

5-1 حقوق زندانی در قرآن و روایات………………………………………………….. 176

5-1-1 ارزش های انسان در قرآن و از دیدگاه اسلام…………………………………. 176

5-2 حقوق زندانی از دیدگاه اسلام و حقوق موضوعه……………………………….. 178

5-2-1 قواعدی که اسلام درباره رفتار با زندانیان منظور داشته……………………… 181

5-2-2 حقوق عمومی زندانیان…………………………………………………………. 181

5-3 مصادیق حقوق زندانی…………………………………………………………….. 183

5-3-1 آزادی انجام معامله……………………………………………………………… 183

5-3-2 آزادی نکاح یا طلاق……………………………………………………………. 184

5-3-3 آزادی شهادت ………………………………………………………………….. 184

5-3-4 آزادی ایراد سخنرانی ، تالیف و نظایر آن……………………………………… 184

5-3-5 آزادی اشتغال به مشاغل مختلف……………………………………………….. 185

5-3-6 آزادی در ورزش……………………………………………………………….. 185

5-3-7 لزوم توجه به تمایلات و سلیقه های شخصی زندانی………………………….. 185

5-3-8 حق ملاقات با خانواده………………………………………………………….. 185

5-3-9 تفکیک زندانیان در مورد لازم…………………………………………………. 186

5-3-10 حق برخورداری از بهداشت عمومی و فردی……………………………….. 186

5-3-11 حق برخورداری از خوراک و پوشاک مناسب……………………………….. 188

5-3-12 آزادی رفت و امد شاگرادان و مستمعان زندانی……………………………… 189

5-3-13 حق برخورداری از آسایش روحی ………………………………………….. 189

5-3-14 حق زنان در زندان……………………………………………………………. 190

5-3-15 بازرسی وضع زندانیان……………………………………………………….. 190

5-3-16 منع تادیب و تنبیه زندانیان……………………………………………………. 190

5-3-17 رسیدگی به جرائمی که در داخل زندان صورت می گیرد……………………. 191

5-3-18 حق برخورداری از وکیل……………………………………………………… 191

5-3-19 منع مطلق شکنجه……………………………………………………………. 191

5-3-20 حق زندانی در آموزش های لازم…………………………………………….. 192

5-3-21 حق زندانی در آزادی برقراری ارتباط………………………………………… 192

5-3-22 حق دسترسی به کتابخانه عمومی و اخبار و اطلاعات………………………. 192

5-3-23 آزادی انجام شعائر دینی………………………………………………………. 193

5-3-24 حق شرکت در مراسم اعیاد و مانند آن………………………………………. 194

5-3-24-1 حق زندانی برای حضور در مراسم مذهبی……………………………….. 195

5-3-25 حق معالجه زندانی یا آزاد سازی…………………………………………….. 196

5-3-26 حق زندانی در صورت تبرئه…………………………………………………. 197

5-3-27 حق رفاه زندانی………………………………………………………………. 198

5-3-28 حق نفقه زندانی………………………………………………………………. 199

5-3-29 حق تعجیل در محاکمه………………………………………………………… 201

5-3-30 حق زندانی در مورد همسرش با او………………………………………….. 203

5-3-31 حق جداسازی زنان از مردان در زندان………………………………………. 204

5-3-32 جداسازی نوجوانان از سالمندان و مسلمانان از غیر مسلمانان……………… 206

5-3-33 فوت زندان……………………………………………………………………. 207

5-4 ارشاد و راهنمایی زندانیان………………………………………………………… 208

5-5 مخارج و مسکن زندانیان………………………………………………………….. 209

5-5-1 مخارج زندان و زندانی در اسلام و حقوق…………………………………….. 209

5-5-2 هزینه زندان و زندانیان در اسلام و روایت…………………………………….. 213

5-5-3 کفالت خانواده زندانی…………………………………………………………… 214

5-6 ملاقات با زندانی…………………………………………………………………… 217

5-6-1 ملاقات از دیدگاه امام علی(ع)………………………………………………….. 218

5-6-2 حق ملاقات با نزدیکان و غیر آنان……………………………………………… 219

5-6-3 انواع ملاقات در زندان………………………………………………………….. 219

5-6-4 ملاقات زندانیان در آیین نامه و مقررات زندان های جمهوری اسلامی……….. 220

5-7 مرخصی رفتن زندانیان……………………………………………………………. 221

5-7-1 دیدگاه امام صادق(ع) در خصوص مرخص زندانیان………………………….. 221

5-7-2 انواع مرخصی زندان…………………………………………………………… 222

5-7-3 مرخصی زندانیان در آیین نامه جمهوری اسلامی ایران………………………. 222

5-8 کار و اشتغال در زندان…………………………………………………………….. 223

5-8-1 کار از دیدگاه امام جعفرصادق(ع)……………………………………………… 223

5-8-2 حق اشتغال برای زندانی……………………………………………………….. 224

5-8-3 کاریابی جهت زندانیان………………………………………………………….. 225

5-8-4 ایجاد اشتغال برای زندانیان در درون زندان……………………………………. 226

5-8-5 نکات لازم جهت اشتغال در زندان………………………………………………. 227

5-8-6 انواع اشتغال در زندان…………………………………………………………. 229

5-8-7 مراحل اشتغال به کار زندانی…………………………………………………… 229

5-9 ارتباط زندانی با خارج از زندان…………………………………………………… 231

5-10 عفو و بخشندگی در زندان………………………………………………………. 232

5-10-1 عفو و بخشندگی در (قرآن ، روایات، سنت و فقه)………………………….. 232

-10-2 اقتصاد عفو و بخشندگی……………………………………………………….. 237

5-10-3 عفو و بخشندگی در قانون مجازات اسلامی…………………………………. 238

5-11 آینده زندانی……………………………………………………………………… 238

5-12 آزادی از زندان…………………………………………………………………… 239

نتیجه گیری………………………………………………………………………………. 242

منابع فارسی…………………………………………………………………………….. 248

منابع عربی………………………………………………………………………………. 251

منابع انگلیسی…………………………………………………………………………… 260

مجلات……………………………………………………………………………………. 261

قوانین……………………………………………………………………………………. 262

پایان نامه………………………………………………………………………………… 262