مخزن الادویه “دایره المعارفی است از خوردنی ها و داروهای پزشكی سنتی ایران، نوشته “محمد حسین عقیلی خراسانی”، طبیب قرن دوازدهم هجری، این كتاب از روی نسخه ای كه در سال 1844در كلكته چاپ سنگی شده افست گردیده است .بعضی از موضوعات كتاب از این قرار است : در بیان مركب القوی و ذوالخاصیه و تاثیر هر یك از این ها، در بیان سبب اختلاف اقوال اطبا در ماهیت و خواص ادویه، در بیان آداب خوردن و آداب نوشیدن و اطعمه ای كه جمع آنها با هم مناسب نیست، در بیان بعضی امور متعلقه به نجوم و طبیعیات، و در بیان ادویه (برحسب حروف الفبا) .”
کتاب مخزن الادویه یکی از مفصل ترین و مشهورترین و در عین حال معتبرترین کتاب هایی است که در زمینه شناخت مفردات پزشکی سنتی در دسترس دانشجویان این رشته قرار دارد.
این کتاب از چند جهت قابل توجه است: از یک سو جامعیت این اثر باعث شده که این کتاب ناسخ دیگر کتب نگاشته شده، در این زمینه- از جمله اختیارات بدیعی و تحفة المؤمنین- به شمار رود. از سوی دیگر استفاده مؤلف از ده ها کتاب طب سنتی که مکررا به آن ها اشاره می کند و نیز نقل تجربیات خود و اساتیدش، جامعیت کم نظیری برای این اثر به وجود آورده است. از سوی دیگر مؤلف تنها در پی نقل و تقلید بدون تحقیق نبوده، بلکه گاه سخنان بزرگان را- در عین احترام به آنان- به نقد می کشد. این چند جهت باعث شده که این کتاب مورد استفاده بسیاری از اطبای بعد از خود- از جمله حکیم ناظم جهان- قرار بگیرد و همچنان به عنوان یکی از منابع معتبر گیاه شناسی مورد مراجعه واقع شود.
فهرست مطالب :
مقدمه: زندگينامه و آثار سيد محمد حسين عقيلي خراساني (ره)
فصل اول: در بيان دوا و غذا و ذو الخاصية و مركب القوي و فادزهر و سم و دواي مسهل و ملين
فصل دوم : در بيان مركب القوي و ذو الخاصية و تاثير هريك ازينها
فصل سوم : در بيان مزاج و اقسام امزجه و معرفت درجات آنها
فصل چهارم : در بيان طرق معرفت امزجۀ ادويه و اغذيه بتجربه و قياس
فصل پنجم : در بيان سبب اختلاف اقوال اطبا در ماهيت و خواص
فصل ششم : در بيان طريقۀ اخذ ادويه و حفظ و حصانت انها
فصل هفتم : در بيان اعمار بعضي ادويۀ مفرده بالاجمال و الاختصار
فصل هشتم : در بيان آداب طعام خوردن و آب نوشيدن و اطعمه؛
فصل نهم : در بيان احراق ادويه و تحميص و تشويه و قلي و تدبير غسل و احكام آنها و. . .
فصل دهم : در بيان معرفت افعال و صفات ادويۀ مفرده و اسامي آنها بترتيب حروف تهجي
فصل يازدهم : در بيان بعضي اصطلاحات طبيۀ متداوله
فصل دوازدهم : در بيان اوزان طبيه و هنديه و اهل ايران و زيلي
فصل سيزدهم : در بيان بعض امور
فصل چهاردهم: در بيان اسناد طب خال والد ماجد مؤلف و والد ماجد قدس اللّه سرهما و مولف
بازدیدها: 26
اولین باشید که نظر می دهید